Een kijkje in de hospicezorg

themamiddag KBO samen met Stichting Gezondheidsvoorlichting Heesch

Aan het begin van de bijeenkomst werd Adri van der Pas, oud-voorzitter van de Stichting Gezondheidsvoorlichting in herinnering gebracht. Vorig jaar is hij overleden en hij zou deze bijeenkomst geweldig gevonden hebben. Dat gezegd zijnde werd het woord gegeven aan de twee inleiders van hospice De Duinsche Hoeve in Rosmalen: Petra Kapteijns, coördinerend verpleegkundige, en Madeleine Kievits, geestelijk verzorger.

Ze beginnen te vertellen over allerlei (mis)opvattingen over doodgaan en presenteerden een krantenartikel waaruit blijkt dat mensen in het uur van de dood minder angst hebben dan we vaak denken, maar eerder emoties vertonen van liefde en verbondenheid (Volkskrant 13 juni 2017).

Hierna kregen we een blik in het hospice zelf: een huis met 9 gastenkamers, met 17 personeelsleden, waaronder verzorgenden, verpleegkundigen een arts en een geestelijk verzorger. Ze worden ondersteund door 60(!) vrijwilligers. Het hospice is bedoeld voor mensen met een levensverwachting van minder dan 3 maanden en is gelegen aan de rand van Rosmalen. We krijgen wat foto’s te zien –enkele daarvan ook op www.hospicededuinschehoeve.nl/ –, waardoor we een kijkje krijgen in de keuken/huiskamer, in het uitzicht vanaf het terras, het stiltecentrum en de gastenkamers. Men probeert in het hospice te zorgen dat het ‘gewone’ leven doorgaat: samen eten (in de eetkeuken), contact tussen gasten onderling, vrijwilligers die met gasten muziek maken, je mag je huisdier (katten uitgezonderd) meenemen.

Hert begrip palliatieve zorg wordt verhelderd. Palliatief betekent: verzachtend. Palliatieve zorg is niet gericht op genezing, maar op het welzijn als geen behandeling meer mogelijk is. Pas als de stervensfase aanbreekt kan iemand opgenomen worden in een hospice. Soms blijkt dat er méér tijd is van leven en moeten gasten soms ook weer weg uit het hospice omdat de dood nog niet in zicht is.

Er zijn drie wegen naar de dood:

• ‘gewoon’ sterven – eventueel na palliatieve sedatie
• bewust stoppen met eten en drinken
• euthanasie

Er zijn 80 á 100 overlijdens in het hospice, bij het overgrote deel (95%) is sprake van ‘gewoon’ sterven. Een paar keer per jaar worden mensen opgenomen om te ‘versterven’, d.w.z. dat ze gaan overlijden door bewust te stoppen met eten en drinken. Dit vraagt om een bewuste keuze en doorzettingsvermogen. Dit proces kan enkel dagen tot twee weken duren. Evenzo zijn de gevallen van euthanasie op een hand te tellen. Men moet aan nogal wat voorwaarden voldoen voor de arts mag overgaan tot euthanasie (vrijwillig, wilsbekwaam, uitzichtloos lijden, geen andere mogelijkheid oplossing) en de levensbeëindiging moet zorgvuldig gebeuren.

Verreweg de meeste gasten in het hospice sterven ‘gewoon’, waarbij zich allerlei waarneembare verschijnselen voordoen: vermoeidheid, bedlegerigheid, meer slapen, minder eten en drinken (je gaat niet dood omdat je niet meer eet en drinkt, maar je eet en drinkt niet meer omdat je doodgaat), minder plassen, maag/darmklachten, onrust, pijn, benauwdheid, koude handen en/of voeten en: een andere blik in de ogen. We zeggen wel: “Het kaarsje gaat langzaam uit”.

Als er klachten zijn waar iemand aan lijdt en die zijn op geen enkele andere manier te verlichten, dan mag de arts – als het overlijden binnen twee weken verwacht kan worden – tot palliatieve sedatie overgaan: Door medicijnen wordt het bewustzijn verlaagd; de cliënt wordt ‘soezerig’ of valt in een (diepe) slaap. Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van de klachten en haalt de dood dus niet dichterbij.. Palliatieve sedatie wordt wel ten onrechte verward met euthanasie. Palliatieve sedatie verlaagt het bewustzijn, terwijl euthanasie het leven beëindigt.

We krijgen als advies mee: Praat over de dood. Maar bij praten over de dood hoort praten over het leven. Vragen als:

• waar ben je dankbaar voor?
• wie is belangrijk voor je; wat betekent hij/zij voor jou?
• wat waren beslissnede momenten in je leven?
• zou je iets anders doen als je opnieuw mocht beginnen?
• is er iets na de dood? Waar hoop je op?
• wat is goed sterven voor jou?
• wat maakt het leven de moeite waard?

Er worden boeken aangeraden van Manu Keirse, Toon Tellegen, Fokke Obbema en Coen Verbraak.

Na de pauze strooit Madeleine Kievits nog enkele gedachten over ons uit. Een aantal daarvan zijn te beluisteren in de podcast uit de Duinsche Hoeve ‘Alle tijd’ – https://open.spotify.com/show/3U2w4rLYw1XmEWZ5hiPybk

Enkele korte citaten uit haar overpeinzingen:

• we leven langer en daardoor sterven we ook langer; sterven
• sterven is verbannen uit het gewone leven; stervenszorg (en geboortezorg) is steeds meer een medische aangelegenheid geworden
• de dood hoort bij het leven
• de meeste mensen in Nederland overlijden ‘gewoon’, slechts 5% door euthanasie – toch krijgt dat laatste de meeste aandacht
• we zouden meer midden in het leven een plek moeten geven aan de dood
• de dood wordt benaderd met oorlogstaal en wordt gezien als vijand, die moet worden verslagen; als we doodgaan hebben we verloren
• bij palliatieve zorg gaat het om de vraag: zijn we dagen aan het leven aan het toevoegen of willen we leven aan de dagen toevoegen?
• Waken bij een stervende: de kunst om te blijven zitten en wachten zonder te weten hoe lang het (nog) gaat duren
• We moeten de dood niet doodzwijgen, maar elkaar helpen er mee te leven

Er komen nog wat vragen uit de zaal. Op vraag wat een geestelijk verzorger doet en hoe je die kunt bereiken vindt men informatie op www.centrumvoorlevensvragen-mob.nl/ of via 06-22727110.

Jack de Groot

*

*

*

*

*

Wel eens in een hospice geweest? Of heb je altijd geroepen dat je daar liever niet komt? Petra Kapteijns, verpleegkundige en Madeleine Kievits, geestelijk verzorger, vertellen over hoe het leven én het sterven, er in een hospice uitziet.

Ze geven een kijkje in het dagelijks leven in Hospice De Duinsche Hoeve in Rosmalen. Wat kun je verwachten? Waarom is het eigenlijk belangrijk om er iets meer over te weten? We hebben tenslotte in Oss ook een hospice, de Oase. Het is een interactief verhaal waar veel ruimte is voor alledaagse ervaringsverhalen en voor alle vragen die u altijd al eens wilde stellen. Een verhaal dat aan het denken zet, informeert en misschien wel helpt te leven met de dood. Bent u nieuwsgierig geworden? Kom dan beslist op vrijdagmiddag 24 januari 2025 om 14.00 uur naar de Pas.

Deze informatiemiddag wordt georganiseerd door Stichting Gezondheidsvoorlichting Heesch in samenwerking met KBO Heesch.

Entree is gratis. Tijdens de pauze is er koffie/thee voor eigen rekening, deze graag betalen na afloop met ‘pin’.

We hebben graag dat u zich aan meldt voor deze middag. Dit kunt u doen via de mail  themabijeenkomst@kboheesch.nl  of op donderdag 9 januari 2025 van10.00 – 11. 00 uur in het café van CC De Pas.

Mocht u na aanmelding toch verhinderd zijn, dan even bellen naar: 06-11425920.